Yazılım

Bu yazı pek iç açıcı olmayacak maalesef. Bugüne kadar 9 yıllık bilgisayar mühendisliği hayatımda birkaç mülakat ve epeyce sayıda iş ilanı görmüşümdür. Bu sektör değişiyor, bu kısmı kesin, kaçınılmaz ve hatta biraz da gerekli. Fakat her değişim daha iyi sonuçlar doğurmaz ve hali hazırdaki durumu iyileştirmez. Konu ne olursa olsun gösterilen değişimin doğası sorgulanmalıdır. Bu yazıda özetle kendi çıkarımlarımdan ve gözlemlerimden bahsedeceğim ve yazının sonunda başlık da anlamlı hale gelecek. Aslında bugünlerde dünyadaki materyalizme dayalı şirketleşme mantığının sonuçları ve etkileri üzerine çok şey söylenebilir fakat ben işin yazılım mühendisliği kısmına odaklanacağım. O kısmı daha sonra başka bir yazıda derinlemesine inceleyebiliriz.

Bir yazılımcı olarak yıllar içerisinde bu sektörde birkaç ana kilometre taşının geçildiğini gördüm. Zamanında masaüstü uygulamaları yazıp mainframe bakımları yapıyorduk. Sonrasında web tabanlı çağ başladı ve hemen ardından mobil cihazlar fırtına gibi hayatımıza girdi. Bugünlerde yük ve ölçeklenebilirlik sorunları mikroservis kavramlarını önümüze çıkardı ve birileri de mobil geliştirme ortamlarını tekilleştirmeye çalışıyor. Ayrıca yapay zeka yükselişte ve bazı fütüristler de quantum computing üzerine çalışıyor. Sürekli bir değişim yazılım mühendisinin hayatının normal sayılan bir parçası oldu. Anormal olan şey bu değişimin büyük ve hızlı olması. Sizi yaklaşık 20 yıllık baş döndürücü bir yolculuğa çıkarmış oldum bu şekilde.

Hala başınız dönmediyse yazılımcılık dışında bir meslek yapıyorsunuzdur muhtemelen :) Teknolojiden yani donanımdan faydalanabilmek adına üzerine yazılım sistemleri kuruyoruz. Bu da bir mühendislik alanı oluşturuyor. Fakat işin acı tarafı, en azından benim zamanımdakiler için başka. Biz bazı teknolojileri en son kullanan nesil olduk sanırım ve bunların yerini hızlı ve dönülmez bir şekilde yenileri adı. Bizler bocalama nesili gibi olduk çünkü kısa zamanda eski kaldık. Bizden öncekiler çoğunlukla bildiklerini icra ederek hayatlarını idame ettirebildiler. Yeni nesil neyin ne olduğunu görüyor, şanslı ve imkanları bol, internet sayesinde. Bu hızlı değişim şirketleşme mantığının da katkıları ile sektörde içler acısı uygulamalara dönüştü. Yazılım geliştirme sıradan bir iş gibi göründüğü için şirketler fikirler veya idealler üzerine değil kar yapmak üzerine kuruluyor ve yönetiliyor. Bunda ekonomik gerçekliklerin de payı var tabi ki. Bu sayede günümüzde gördüğüm iş ilanları eskisinden daha bihaber olan yazılımcılardan eskisinden daha fazla şey istiyor.

Yazılım geliştirme çalışma şartları her geçen gün zorlaşıyor neredeyse ve herkes de bunun farkında. Burada bir arz talep dengesi de söz konusu aslında. X isimli bir şirketi düşünün. Bu şirket para kazanmak için yazılım araçlarını bir şekilde kullanmaktadır. Bu gayet normal. Bu şirket yazılımı en hızlı ve en masrafsız şekilde yaptırmak ister. Bu da geliştiriciden çok fazla kabiliyet beklenen bir iş ilanına dönüşür. Superman 'i işe alamadıkları için kaçınılmaz olarak bu iş için gereğinden daha az yetkin birisi ile anlaşmak zorunda kalırlar. Bu durum X şirketini rahatsız etmeyebilir veya mutlu bile edebilir. FAKAT... Bu durum X ile sınırlı kalacak mıdır? Hayır. Şimdi diğer yazılımcılar da yeni iş olanakları bulabilmek için bu anlamsız istekleri karşılayabilmek zorunda kalacaklar. Çünkü başka şirketler de aynı mantıkla hareket etmeye başlayacak kendi sektörlerinde rekabet edebilmek için. Sorun burada aslında, Heves veya kar odaklı sözde yazılım devrimine karşı zamanla yarışma hali.

Bunu kabullensem bile anlamıyorum, neden? Neden yazılım her geçen gün daha az saygın (etkili, gerekli ama ayağa düşmüş anlamında) hale geliyor. Dijital altyapının çalışanlardan bile daha önemli olduğunu düşünmüyor musunuz? Burada bir düşüncem var. Bu şirketlerin çoğunlukla yazılım alanında beceriksiz veya mentalite olarak aç gözlü olması. Ya bir yazılım mühendisinin yetkinliklerine sahip olamadıkları için arayış içindeler, ya da mümkün olan en kolay yoldan para kazanmayı hedeflemektedirler. Yazılım mühendisliği ticari bir olgu değildir, bir çalışma alanıdır. Kendi yaklaşımları ve idealleri vardır, başka mühendislik alanlarında olduğu gibi. Sektörün bu durumu yazılımcıları az konuda çok yetkin olmaktansa birden çok konuda daha az yetkin olmaya zorluyor. Tabi yetkin olmayan çalışanlardan çıkan ürünlerin bir noktada başarısız olması kaçınılmazdır.

Bu da 3. fazı getirecektir. Şirket içi işleyiş bu yaklaşıma dayandığı için böyle gelmiş böyle gider kabullenmesi, böyle gelmiş böyle gitsin sahiplenmesine dönüşecektir. Bu geri dönüşü olmayan noktadır. Hatta bu şekilde devam etmeye de mecbur kalacaktır. Yazılımları yetkin olmayan yazılımcılar tarafından üretilmektedir ve bu sistemin sorumluları sistemin savunucuları haline gelecektir. Evet bu bir sistem veya kültürdür. Katı, dirençli ve değişime isteksiz bir sistem. Çünkü bu noktada şirket mentalitesini değiştirebilmek, günü kurtarmak için ucuz iş gücü bulmaktan çok daha masraflıdır. İşsizlik de bu çalışanları buna mecbur bırakmaktadır. Bu yakında bizim 2. sorunumuzu da doğuracak muhtemelen. Ülkede ekonomik durumlar yüzünden zaten birçok şirket zor durumda. Bu anlamsız değişim hızına ve yaklaşımına ayak uyduramayacaklardır diye düşünüyorum. Bu yaklaşım heves tabanlı, aç gözlülükle beslenen, kar odaklı. Kısacası sürdürülebilir değil.

Mühendislik, eğitim ve tıp bilimleri ticari meta veya şirket ajandasında bir başlık olmamalıdır. Bu alanlarda yapılan çalışmaları ticarileştirirken illa ki işin özünde bazı noktaları kaçırırsın. Bu da şeker kaplı yüzeyinde güzel görünen ve arkasında acı gerçekleri olan çalışma alanlarını oluşturur. Bugünlerde sizler de fark etmişsinizdir, iş ilanları eskisinin yaklaşık 2 katı kadar uzun gereksinim ve aynı zamanda şirket reklamı içeriyor. Bu dijital çağa doğru kontrolsüz ve garip bir hücumun yazılım mühendisliği perspektifindeki sonucudur.

Ha bir de başlık vardı. Sonunda anlamlı olacağını söylemiştim. Bu gözlemlerimin ve çıkarımlarımın çoğu için direkt olarak kanıtım yok. Bunların çoğu subjektif görüşlerim. Fakat, belirttiğim konuları gerçekten ispat etmem veya kanıt göstermem gerektiğini düşünüyor musunuz? Dışarda bundan daha farklı bir dünya mı var sizce? Sizce yazılım mühendisliği hala bir mühendislik alanı mı? Sizce mühendislik kısmını kaybedip sadece yazılım ile kalakalmak sağlıklı bir gelişme mi? Devamı gelecek...